Opowieści o ratuszu.

Artykuły historyczne, napisane przez uzytkowników portalu szczecinek.org, oraz pochodzące z innych źródeł.
Post Reply
Szczecinek.org
Posts: 168
Joined: 02 Feb 2009, 21:13

Opowieści o ratuszu.

Post by Szczecinek.org »

Nasz Ratusz ma ponad 150 lat. Prawie przez sto lat miały tam swoją siedzibę pruskie i niemieckie urzędy oraz władze miasta. Ale od ponad 60 lat jest on także siedzibą polskiej administracji tego miasta.
Stary ratusz i nowy budynek
Budynek z roku 1710 wykonany był z tzw. z pruskiego muru i stał jeszcze na środku rynku. Już dawno nie spełniał on według magistratu w Szczecinku wymogów bezpieczeństwa budowlanego. Budynek był silnie zagrożony pożarem, a zachodnia ściana szczytowa groziła zawaleniem. Pomieszczenia dla więźniów były w żałosnym stanie i niezwykle niezdrowe. Od dłuższego już czasu rozważano budowę nowego ratusza.

Image

Trzy połączone parcele od północnej strony rynku zdołano pozyskać po trudnych negocjacjach. Architekt z Białogardu (Belgard) przygotował projekt budowlany. Jego realizacją mieli się zając miejscowi rzemieślnicy. Po wielkich sporach pomiędzy magistratem i radnymi miejskimi - chodziło przy tym także o służbowe mieszkanie dla burmistrza - w końcu jesienią 1852 roku rozpoczęto budowę.
Już rok później, 13 października 1853 roku, superintendent Lehmann w obecności najwyższych przedstawicieli miasta, powiatu i wojska wygłosił mowę z okazji poświęcenia budynku.
Trzy skupione w ratuszu urzędy mogły wprowadzać się do nowych pomieszczeń służbowych. Był to urząd miasta wraz z kasą miejską, pruski zarząd finansów oraz garnizon, który zajął jedną trzecią budynku. Wyłożono 20000 talarów na wykup parceli, na realizację i wyposażenie wnętrz.
Powstała osobliwa budowla w stylu z okrągłymi łukami z palonej cegły, z blankami i narożnymi wieżyczkami. Nieco wysunięte do przodu wieżę środkowe zdobił kamienny, pozłacany herb miasta oraz cyferblat zegara. Znaczki pocztowe rozsławiły ten obrazek na cały świat.
Na najwyższym piętrze znajdowała się wielka sala radnych miasta, sala posiedzeń magistratu i biuro policji. Na parterze znajdowała się między innym główna kasa miejska, strażnica wojskowa i sala sądowa. W nowym budynku w wieży oraz innych jego częściach urządzono porządne pomieszczenia więzienne. Poza pomieszczeniami dla urzędów znajdowały się tam także mieszkania, a od strony Kietzstraße, późniejszej Friedrichstraße (ul. 9-go Maja), były nawet dwa sklepy. Czynsz z ich wynajmu zasilał kasę miejską. W przybudówkach i na podwórzu urządzono stajnie i wozownię na remizy strażackiej.
Salę radnych miasta zdobiło popiersie króla Prus z brązu. W sali magistratu przechowywano flagę, którą niegdyś książę elektor Friedrich III przekazał Bractwu Kurkowemu Miasta Szczecinka. Później przybyła jeszcze flaga od cesarza dla nowego Bractwa Strzeleckiego. Na obydwu wykonano odpowiednie napisy. W późniejszych latach na placu przed ratuszem wzniesiono pomnik dla cesarza Wilhelma I. Uroczyste poświęcenie odbyło się w setną rocznicę urodzin cesarza w dniu zwycięstwa pod Sedanem z 1897 roku. "Pomnik wykonany przez profesora Wandschneidera z Berlina ukazuje dobrze znaną postać starego cesarza z odkrytą głową, wychodzącego z ratusza, gdzie złożył miastu dowód swojej łaski panującego. Spogląda na miejsce, gdzie swego czasu nocował jako 11-letni książę."


Zegar na wieży
Już "zegar z wieżyczki" w starym ratuszu często sprawiał miastu kłopoty, ponieważ chodził niedokładnie i zawodził z biciem. Żołnierze nie docierali punktualnie na służbę w ujeżdżalni, a uczniowie spóźniali się do szkoły. Zegarmistrz Hille z Chojnic (Konitz) w zamian za przejęcie starego zegara dostarczył za 200 talarów nowy mechanizm, który wbudował w izbie zegarowej na 5 piętrze wieży. Na dachu za blankami znajdowały się dzwony.
Niestety również ten zegar miał swoje humory. Pewna pani (*) będąca tego świadkiem w roku 1927 opowiada o zegarze: "Na starszym "panu" nie zawsze można polegać. Szyki miesza mu zarówno syrena strażacka jak i czasami silniej wiejące wiatry. Albo staje się wtedy gadatliwy i bije 15 razy, albo uparcie milczy o 12 i twierdzi, że jest godzina 13."
Z pamiętnika mieszkańca miasta dowiadujemy się, że rosyjski wojskowy komendant miasta 13 marca 1945 roku polecił mu ponownie uruchomić zegar na wieży. Po kilku próbach zegar zaczął ponownie chodzić. Doprowadziło to do tego, że pozostali w mieście mieszkańcy zaczęli mu powierzać do naprawy zepsute zegary stołowe i kuchenne. Dla Gerarda Hertzberga, który w tych ciężkich czasach mieszkał w okolicy rynku, było tego jednak za dużo.
Burmistrzowie
Przez 92 lata w ratuszu działali dla dobra miasta i jego mieszkańców niemieccy burmistrzowie. Kierowali stąd sprawami miasta Szczecinka aż do pamiętnego roku 1945.
Za Karla Ernsta Ludwika Ziglera (1846 do 1883) zbudowano ratusz, w którym burmistrz otrzymał także mieszkanie służbowe. Wówczas miasto miało jeszcze opinię miasta pożarów. Zamieszkom z powodu oszustwa ubezpieczeniowego burmistrz próbował zapobiec powołaniem kapeli miejskiej. Stał się zabawną postacią i poprzez satyryczną gazetkę "Kladderadatsch" stał się znany w całych Niemczech jako "mądry i umuzykalniony" burmistrz Szczecinka.
Jego następcą był Carl Sasse (1884 do 1915), który działał tu najdłużej. Mieszkańcy Szczecinka nie chcieli go mieć "dłużej", bo miał 2 metry wzrostu! Kierował sprawami miasta z najmniejszej izby w wieży i często obserwował, co się działo na rynku. Piętro wyżej znajdowała jedna cel więziennych i często razem z nim z okna wyglądał jakiś przestępca. Kiedy do Sasse zwracano się z jakąś sprawą, ten często odprawiał polecając - "zwrócić się na piśmie". Za jego urzędowania miasto przeżywało też tak ważne wydarzenia jak poświęcenie pomnika dla cesarza i 600-lecie Szczecinka. W okazjonalnym poemacie autorstwa niejakiego studenta Möllera poświęcono mu taką sentencję: "I spogląda sobie długo, od rana do wieczora, dla dobra swego miasta!". Sasse otrzymał jednak także jako jeden z pierwszych złoty łańcuch urzędnika, a później został honorowym obywatelem miasta.
Następny burmistrz nazywał się Kurt Liske (1915 do 1934). Wprowadzał ład w ciężkich czasach wojny i w latach powojennych, przyczyniając się do rozkwitu miasta do "Perły Pomorza Tylnego (Hinterpommern)". Czerwona flaga na ratuszu powiewała w listopadzie 1918 roku tylko przez kilka dni. Ład i porządek zaprowadziło porozumienie pomiędzy burmistrzem a Radą Żołniersko-Robotniczą. Na pieniądzu zastępczym miasta z roku 1921 z ilustracjami budynków i palenia czarownic widnieje jego podpis. W następnych latach powstały między innymi boisko sportowe, szkoła Pestalozziego (dzisiejsza SP1), Plac Mozarta (plac z muszlą koncertową w parku), plaża miejska (Blücherbad) i ogród różany (Rosengarten).
Następnym burmistrzem był Friedrich Rogausch (1934 do 1939). W czasie jego kadencji odbywały się wyścigi na łodziach, żeglowanie po lodzie, zawody jeździeckie i zaprzęgów oraz wielkie pochody karnawałowe we wtorki przed środą popielcową z zabawami we wszystkich lokalach miasta. Ściągało to wielu gości z okolic i daleka. Mówiło się: "Szczecinek to miasto, które ma swój własny karnawał!" oraz "Niezdobna (Niesedop) to rzeka, którą musi znać każdy Niemiec!" Na rynku serwowano szampana, a burmistrz wiele razy przekazywał klucza miasta karnawałowemu księciu; w roku 1937 przekazał je na przykład Ernestowi Passothowi ze Związku Gimnastycznego założonego w 1862 roku.
Ostatnim burmistrzem był Harry Beyer (1939 do 1945). Podczas swojej służby na froncie zstępował go radca prawny dr Molkentin.

(*) Hertha Mangelsdorff "Bauten, Denkmäler und Denkwürdigkeiten von Neustettin" (Budowle, pomniki i ciekawostki w Szczecinku) w "Unser Pommerland (nasze Pomorze)" z roku 1927

Image

Tablica chronologiczna
1618 - Weduta miasta Szczecinka na mapie Pomorza wykonanej przez Lubinusa (LubischePommernkarte) z roku 1612 ukazuje średniowieczny budynek ratusza z bałtycko-gotyckim szczytem schodkowym oraz z wieżą konikową.
1710 - Wielkie pożary z sierpnia i września ominęły ratusz, który jednak spłonął 22 października. Pożar wywołany przez uderzenie pioruna całkowicie zniszczył gotycki budynek z palonek cegły.
1716 - Wzniesienie nowego ratusza nastąpiło w lipcu. Budowlę tę określano jako zastępczą (1719).
1792 - Prośba do Króla Fryderyka Wilhelma II o łaskę odbudowania ratusza.
1795 - Inspektor budowlany Wibelitz wznosi według projektu Jaweina (1785) budowlę z muru pruskiego z wieżyczką z zegarem
1820 - Od tego czasu trwają nieustanne problemy z rozbudową i przebudową. Chodzi przy tym o budowę bezpiecznych i zdrowych pomieszczeń więziennych. Trzy urzędy dzielą między siebie po jednej trzeciej budynek ratusza - urząd miasta, departament finansowy i garnizon. Ciągły spór toczy się pomiędzy zaangażowanymi stronami oraz pomiędzy magistratem a radnymi miejskimi.
1847 - Rozporządzenie z 3 września nakazuje rozbiórkę budynku z powodu zagrożenia budowlanego i pożarowego.
1852 - Z pewnym opóźnieniem na skutek problemów z wykupem gruntów i rozbiórką, jesienią tego roku rozpoczyna się wznoszenie nowej budowli.
1853 - Uroczyste poświęcenie nowej budowli dnia 13 października przez superintendenta Lehmanna.
1899 - Odsłonięcie pomnika Cesarza Wilhelma I z okazji 100 rocznicy urodzin z jednym z największych uroczystych przemarszów z okazji święta zwycięstwa pod Sedanem.
1937 - We wtorek przed środą popielcową w tym roku oraz latach następnych ma miejsce przekazanie kluczy miasta karnawałowemu księciu.
1945 - W lutym ostatni niemiecki burmistrz opuszcza miasto. Latem Armia Czerwona przekazuje Polsce zarząd nad miastem Szczecinek.
1955 - W 10 rocznicę przejęcia w posiadanie miasta obywatele polscy umieszczają na budynku ratusza tablicę, na której napisano: "Byliśmy tu przed wiekami, jesteśmy i pozostaniemy na wieki"
1991 - 10 czerwca dziesięciu w sali ratusza burmistrz Goliski podejmuje dziesięciu dawnych uczniów szkoły średniej.
1995 - Dr Hans Edgar Jahn, honorowy przewodniczący Pomorskiego Zgromadzenia Deputowanych (Pommersche Abgeordneten-Versammlung) odwiedza swoje rodzinne miasto i wygłasza mowę przed burmistrzem i radnymi miasta. Wypowiada się w duchu pojednania i upomina się o prawdę historyczną!
2002 - Niemieccy turyści odwiedzający miasto informują o usunięciu z ratusza tablicy z 1955 roku.
2004 - Przed ratuszem odbywają się uroczystości z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej z udziałem przedstawicieli miast partnerskich z Włoch, Francji, Holandii i Niemiec (Neustrelitz) w obecności przewodniczącego HKA dra Siegfrieda Raddatza.



Image

Hans Rieck
Mein Neustettiner Land
23 września 2006
Post Reply