Dit und dat, czyli szczecineckie rozmaitosci
Po I WS zwiazki zawodowe wybudowaly na Friedrichstraße Dom Zwiazkowca(Gewerkschaftshaus), w ktorym gromadzily sie ugrupowania polityczne i sportowe. Od 1933 budynek przejal Niemiecki Front Pracy(Deutsche Arbeitsfront).Stach wrote: A co się tyczy Haus der Arbeiter (nawiasem mówiąc: gdzie się mieścił?)
Niestety, moje dane adresowe nic nie wspominaja o organizacjach i stowarzyszeniach, jedynie wymieniają mieszkańców i "biznes". Ale wg mnie typował bym budynek gdzie obecnie zjaduje się Klub Drzewiarz, obecnie jest na rogu Jana Pawła i 9-go Maja, ew. zabudowania już koło dwroca PKS czyli tam gdzie znajdowała się również NSDAP, do dziś pozostały slady działalności w tym miejscu równiez innych organizacji, TUTAJ o tym pisaliśmy.
Pamietać również musimy, wiele zabudowy Friedrichstr dzisiaj już nie istnieje.
Pamietać również musimy, wiele zabudowy Friedrichstr dzisiaj już nie istnieje.
W 1860 roku, po raz pierwszy w Niemczech, odbyly sie Niemieckie Dni Gimnastyki w Coburgu. Juz rok pozniej w Barwicach powstal klub gimnastyczny. W 1862 roku, w Neustettiner Kreisblatt ukazalo sie nastepujace ogloszenie: "Po tym jak w niedaleko polozonych miastach naszej ojczyzny masowo powstaja kluby gimnastyczne, wydaje sie wskazane, aby zalozenie takiego rozwazyc. Wszyscy, ktorzy tym sa zainteresowani maja przybyc w sobote 23 tego miesiaca(lipca) 1862, wieczorem o 8 do browaru, by to przedyskutowac." 110 mezczyzn bioracych udzial w zebraniu postanowilo jednoglosnie powolac do zycia Klub Gimnastyczny 1862, i wszyscy zostali jego czlonkami.
I tutaj lista klubow i sekcji sportowych do 1945 roku:
-W sklad Klubu Gimnastycznego(Turnvereins Neustettin von 1862) wchodzily: sekcja plywacka, boks z zapasami(Boxriege), szermierka, lyzwiarstwo, pilka reczna kobiet(od 1908 roku sport mogly uprawiac rowniez kobiety) i mezczyzn, zima bojery
-Klub Sportowy Germania((Sportverein Germania) do 5.10.1911 klub pilkarski Brtannia))
-od 1920 Klub Wioslarski Germania(Ruderklub Germania)
-Gimnazialny Wioslarski i Gimnastyczny Klub Concordia(Gimnasial-Ruder-Turnverein Concordia)
-Klub Sportow Militarnych Mackensen(Militärsportverein Mackensen)
-Robotniczy Sportowy Klub Gimnastyczny Titania(Arbeiter-Turn- und Sportverein Titania) z sekcja pilki noznej
-Klub Sportowy Siegfried(Sportklub Siegfied)- dyscypliny silowe
-Wedkarski Klub Sportowy(Angelnsportverein)
-Zydowskie Zjednoczenie Sportowe(Jüdische Sportvereinigung)
-Szczecinecki Klub Jezdziecki(Neustettiner Reit- und Fahrverein)
-Klub Kolarski Neustettin(Radfahrklub Neustettin)
-Robotniczy Klub Kolarski(Arbeiter-Radverein)
-Szczecinecki Klub Tenisowy(Neustettiner Tennisklub)
-Klub Kajakowy(Padelklub)
-Klub Bylych Mysliwych i Strzelcow(Verein ehemaliger Jäger und Schützen)
-Klub Strzelcow Broni Malokalibrowej(Kleinkaliber-Schießverein)
-Zjednoczenie Szczecineckich Lyzwiarzy(Neustettiner Eislaufvereinigung)
-Szczecinecki Klub Szachowy(Neustettiner Schachklub)
Trudno mi powiedziec czy wszystki dzialaly jednoczesnie, ale lista imponujaca!
-W sklad Klubu Gimnastycznego(Turnvereins Neustettin von 1862) wchodzily: sekcja plywacka, boks z zapasami(Boxriege), szermierka, lyzwiarstwo, pilka reczna kobiet(od 1908 roku sport mogly uprawiac rowniez kobiety) i mezczyzn, zima bojery
-Klub Sportowy Germania((Sportverein Germania) do 5.10.1911 klub pilkarski Brtannia))
-od 1920 Klub Wioslarski Germania(Ruderklub Germania)
-Gimnazialny Wioslarski i Gimnastyczny Klub Concordia(Gimnasial-Ruder-Turnverein Concordia)
-Klub Sportow Militarnych Mackensen(Militärsportverein Mackensen)
-Robotniczy Sportowy Klub Gimnastyczny Titania(Arbeiter-Turn- und Sportverein Titania) z sekcja pilki noznej
-Klub Sportowy Siegfried(Sportklub Siegfied)- dyscypliny silowe
-Wedkarski Klub Sportowy(Angelnsportverein)
-Zydowskie Zjednoczenie Sportowe(Jüdische Sportvereinigung)
-Szczecinecki Klub Jezdziecki(Neustettiner Reit- und Fahrverein)
-Klub Kolarski Neustettin(Radfahrklub Neustettin)
-Robotniczy Klub Kolarski(Arbeiter-Radverein)
-Szczecinecki Klub Tenisowy(Neustettiner Tennisklub)
-Klub Kajakowy(Padelklub)
-Klub Bylych Mysliwych i Strzelcow(Verein ehemaliger Jäger und Schützen)
-Klub Strzelcow Broni Malokalibrowej(Kleinkaliber-Schießverein)
-Zjednoczenie Szczecineckich Lyzwiarzy(Neustettiner Eislaufvereinigung)
-Szczecinecki Klub Szachowy(Neustettiner Schachklub)
Trudno mi powiedziec czy wszystki dzialaly jednoczesnie, ale lista imponujaca!
W przedwojennym Szczecinku nie bylo przemyslu (az korci zeby nawiazac do terazniejszosci i fabryki pary wodnej , ale jak portal historyczny, to historyczny), ze wzgledu na rolniczo- lesny charakter tych terenow zaklady szczecineckie produkowaly przede wszystkim sprzety do uprawy roli.
Tutaj krotka lista zakladow i firm dzialajacych w Neustettin przed 1945 rokiem:
-Bracia Heintze- Fabryka Wyrobow Cementowych(Gebrüder Heintze Zementwarenfabrik)
-Firma Schreiber K.G.- Fabryka Cementu i Cegiel(Schreiber K.G. Zement- und Kalksteinfabrik, Kalksand- und Bitukasadstein-Werke)
-Wylewy stalowe Meyers(Meiyers Eisengießerei)
-Szczecinecka Fabryka Maszyn Ehmke, po I WS Bracia Brandenburg(Neustettiner Maschinenfabrik Ehmke, nach dem I Welt Krieg Gebrüder Brandenburg)- Bahnhofstraße
-Fabryka Maszyn Carl Jancke- Maszyny Rolnicze(Maschinenfabrik C. Jancke- Landenmaschinen)
-Bracia Nagel- Maszyny Rolnicze(Gebrüder Nagel- Landmaschinen)
-Franz Reuscher- Warsztaty Reperatury Maszyn(F.Reuscher- Maschinen Reperaturwerkstatt)
-Bruno Bucholz- Maszyny Rolnicze(B.Bucholtz- Landmaschinen)
-Freundlich- Fabryka Wyrobow Filcowych(Freundlich- Filzwarenfabrik)
-Farbiarnia Hermann Schwarz i Filie(Färberei H. Schwarz und Filialbetiebe)
-Farbiernia Erbguth(Färberei Erbgut)
-Farbiarnia Heyn(Färberei Heyn)
-Karl Mann- Fabryka Konserw Warzywnych(K. Mann- Gemüsekonserwenfabrik)
-Browar Piwny Carl Reimer- Rodzenstwo Reimer(Bierbrauerei C. Reimer- Geschwister Reimer)
-Po I WS Husen i Bayer- Fabryka pomnikow nagrobkowych Fuhlbrügge(nach dem Ersten Weltkrieg Husen und Bayer, Fabrik für Grabdenkmäler Fühlbrügge)
To na pewno nie wszystkie zaklady w Neustettin, ale te, ktore znalazlem w ksiazce Kreis Neustettin, Rogge/Stelter.
Tutaj krotka lista zakladow i firm dzialajacych w Neustettin przed 1945 rokiem:
-Bracia Heintze- Fabryka Wyrobow Cementowych(Gebrüder Heintze Zementwarenfabrik)
-Firma Schreiber K.G.- Fabryka Cementu i Cegiel(Schreiber K.G. Zement- und Kalksteinfabrik, Kalksand- und Bitukasadstein-Werke)
-Wylewy stalowe Meyers(Meiyers Eisengießerei)
-Szczecinecka Fabryka Maszyn Ehmke, po I WS Bracia Brandenburg(Neustettiner Maschinenfabrik Ehmke, nach dem I Welt Krieg Gebrüder Brandenburg)- Bahnhofstraße
-Fabryka Maszyn Carl Jancke- Maszyny Rolnicze(Maschinenfabrik C. Jancke- Landenmaschinen)
-Bracia Nagel- Maszyny Rolnicze(Gebrüder Nagel- Landmaschinen)
-Franz Reuscher- Warsztaty Reperatury Maszyn(F.Reuscher- Maschinen Reperaturwerkstatt)
-Bruno Bucholz- Maszyny Rolnicze(B.Bucholtz- Landmaschinen)
-Freundlich- Fabryka Wyrobow Filcowych(Freundlich- Filzwarenfabrik)
-Farbiarnia Hermann Schwarz i Filie(Färberei H. Schwarz und Filialbetiebe)
-Farbiernia Erbguth(Färberei Erbgut)
-Farbiarnia Heyn(Färberei Heyn)
-Karl Mann- Fabryka Konserw Warzywnych(K. Mann- Gemüsekonserwenfabrik)
-Browar Piwny Carl Reimer- Rodzenstwo Reimer(Bierbrauerei C. Reimer- Geschwister Reimer)
-Po I WS Husen i Bayer- Fabryka pomnikow nagrobkowych Fuhlbrügge(nach dem Ersten Weltkrieg Husen und Bayer, Fabrik für Grabdenkmäler Fühlbrügge)
To na pewno nie wszystkie zaklady w Neustettin, ale te, ktore znalazlem w ksiazce Kreis Neustettin, Rogge/Stelter.
To ja jeszcze dodam od siebie trochę ciekawych zakładów, produkcyjnych i usługowych, dane pochodzą z 1913 roku. Niestety również nie posiadam dokładnych adresów.
cegielnia - Neustettiner Hartziegelfabrik A.G.
gazety:
Norddeutsche Presse
Neustettiner Zeitung
Neustettiner Kreisblatt
handel bydłem - Viehverwertungsgenossenschaft Neustettin e.G.m.b.H.
produkcja obuwia, czy raczej półproduktów do produkcji obuwia - Wiener Schuhwarenfabrik, Waldemar Heymann, Frankfurt a.O.
handel surowcami - Gustav Bernstein Nachfolger
oddział handowy słynnej fabryki maszyn do szycia - Singer & Co. Nähmaschinen A.G.
mleczarnia - Molkereiverein Neustettin e.G.m.b.H.
obrót i pewnie produkcja artykułami gospodarczymi i codziennego użytku - Neustettiner landwirtschaftlicher Ein- u. Verkaufsverein e.G.m.b.H.
fabryka wapna (pewnie i wydobycie) - Ostdeutsche Kalkmergelwerke G.m.b.H
obrabiarnia drewna (tokarnia)- Neustettiner Holzbearbeitungsfabrik G.m.b.H.
gazownia - Gaswerk Neustettin
drukarnia - Buchdruckerei der Norddeutschen Presse, R. G. Herzberg's Erben
banki:
Vorschussverein zu Neustettin e.G.m.b.H.
Pommersche Landesgenossenschaftskasse e.G.m.b.H.
Reichsbanknebenstelle
Ostbank für Handel u. Gewerbe
informacja gospodarcza, inkaso,poręczenia - Kartell der Auskunftei Bürgel
komornik - Gerichtsschreiberei des königlichen Amtsgerichts Neustettin
młyn z maszyną parową - Neustettiner Dampfmühle, Freundlich & Wolffberg
firma budowlana - Baugeschäft Ewald Goellner & Co.
fabryka cementu i materiałów budowlanych - Neustettiner Zementwaren- u. Kunststeinfabrik, Baugeschäft Paul Heinze & Co.
jeden z pierwszych wytwornych sklepów odzierzowych, manufaktura, oraz sprzedaż, materiałów plóciennych i wełnianych - Erstes Neustettiner Kaufhaus właścicielami rodzina Isidor, Julius i Max Michaelis. Sklep swój mieli na rogu Rynku i Preussischestr.
tartak z maszyną parową - Dampfsägewerk u. Holzbearbeitungsfabrik E. & F. Neubauer
cementownia - Zementwarenfabrik Fritz Neubauer
firma budowlana - Fritz Patzwaldt & Sohn oni znajdowali się na Köslinerstr.
browar - Neustettiner Bergbrauerei - Hermann Riemer , ziom wymienia Carla, pytanie który był wcześniej, ale wydaje mi się że Hermann browar zakładał, pewności nie mam
handel motocyklami i warsztat naprawczy - Rolke, Wagner & Co. G.m.b.H.
fabryka mydeł - Neustettiner Seifenfabrik właściciel Schneider Willy
popularne delkatesy na rynku - Staats & Vogt
i jeszcze z pamięci: przewóz osób, linia autobusowa i tramwaje wodne, ale również handel i obsługa takich marek jak, Ford, BMW, Hanomag, Mercedes - Auto-Zentrale Karl Kujath & Söhne ale to już późniejsze lata.
cegielnia - Neustettiner Hartziegelfabrik A.G.
gazety:
Norddeutsche Presse
Neustettiner Zeitung
Neustettiner Kreisblatt
handel bydłem - Viehverwertungsgenossenschaft Neustettin e.G.m.b.H.
produkcja obuwia, czy raczej półproduktów do produkcji obuwia - Wiener Schuhwarenfabrik, Waldemar Heymann, Frankfurt a.O.
handel surowcami - Gustav Bernstein Nachfolger
oddział handowy słynnej fabryki maszyn do szycia - Singer & Co. Nähmaschinen A.G.
mleczarnia - Molkereiverein Neustettin e.G.m.b.H.
obrót i pewnie produkcja artykułami gospodarczymi i codziennego użytku - Neustettiner landwirtschaftlicher Ein- u. Verkaufsverein e.G.m.b.H.
fabryka wapna (pewnie i wydobycie) - Ostdeutsche Kalkmergelwerke G.m.b.H
obrabiarnia drewna (tokarnia)- Neustettiner Holzbearbeitungsfabrik G.m.b.H.
gazownia - Gaswerk Neustettin
drukarnia - Buchdruckerei der Norddeutschen Presse, R. G. Herzberg's Erben
banki:
Vorschussverein zu Neustettin e.G.m.b.H.
Pommersche Landesgenossenschaftskasse e.G.m.b.H.
Reichsbanknebenstelle
Ostbank für Handel u. Gewerbe
informacja gospodarcza, inkaso,poręczenia - Kartell der Auskunftei Bürgel
komornik - Gerichtsschreiberei des königlichen Amtsgerichts Neustettin
młyn z maszyną parową - Neustettiner Dampfmühle, Freundlich & Wolffberg
firma budowlana - Baugeschäft Ewald Goellner & Co.
fabryka cementu i materiałów budowlanych - Neustettiner Zementwaren- u. Kunststeinfabrik, Baugeschäft Paul Heinze & Co.
jeden z pierwszych wytwornych sklepów odzierzowych, manufaktura, oraz sprzedaż, materiałów plóciennych i wełnianych - Erstes Neustettiner Kaufhaus właścicielami rodzina Isidor, Julius i Max Michaelis. Sklep swój mieli na rogu Rynku i Preussischestr.
tartak z maszyną parową - Dampfsägewerk u. Holzbearbeitungsfabrik E. & F. Neubauer
cementownia - Zementwarenfabrik Fritz Neubauer
firma budowlana - Fritz Patzwaldt & Sohn oni znajdowali się na Köslinerstr.
browar - Neustettiner Bergbrauerei - Hermann Riemer , ziom wymienia Carla, pytanie który był wcześniej, ale wydaje mi się że Hermann browar zakładał, pewności nie mam
handel motocyklami i warsztat naprawczy - Rolke, Wagner & Co. G.m.b.H.
fabryka mydeł - Neustettiner Seifenfabrik właściciel Schneider Willy
popularne delkatesy na rynku - Staats & Vogt
i jeszcze z pamięci: przewóz osób, linia autobusowa i tramwaje wodne, ale również handel i obsługa takich marek jak, Ford, BMW, Hanomag, Mercedes - Auto-Zentrale Karl Kujath & Söhne ale to już późniejsze lata.